Bakterie z rodzaju Proteus (odmieńce) mogą wchodzić w skład flory komensalnej przewodu pokarmowego i fizjologicznej flory jelita grubego człowieka i zwierząt.
Występują trzy gatunki bakterii:
- Proteus vulgaris (odmieniec pospolity),
- Proteus mirabilis (odmieniec dziwaczny),
- Proteus penneri.
Bakterie najczęściej wywołują zakażenia układu moczowego. Są to bakterie okołorzęse, bardzo ruchliwe, dzięki rzęskom mogą się szybko przemieszczać, co dodatkowo sprzyja zakażeniu. Wytwarzają ureazę, która rozkładając mocznik powoduje wzrost ph moczu do pH 8. Sprzyja to wytracaniu kamieni nerkowych i uszkadza nabłonek. Ukryte w złogach i kamieniach moczowych nerek są trudne do wyeliminowania i powodują nawracające zakażenia. Mogą wywoływać infekcje u osób zdrowych, ale najczęściej atakują pacjentów hospitalizowanych z drenażem dróg moczowych (cewniki). Wytwarzają proteazy rozkładające przeciw-ciała IgA i IgG oraz składniki dopełniacza. Syntetyzują silną hemolizynę podobną do E. coli.
Są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie i występują w wydalinach ludzi i zwierząt. Wraz z kałem przedostają się do gleby, wody oraz występują w powietrzu. Są to również tlenowe bakterie gnilne i odgrywają dużą rolę w procesie psucia produktów białkowych z wyraźnymi zmianami organoleptycznymi. Przy dużym namnożeniu mogą powodować zatrucia pokarmowe. Mogą także wywołać zakażenia ran powierzchniowych, zapalenie opon mózgowych u dzieci (noworodki) i wywołać sepsę.