Niektóre bakterie (względne tlenowce z rodzajów Bacillus oraz bezwzględne beztlenowce z rodzaju Clostridium), tworzą specjalne formy przetrwalne zwane przetrwalnikami (sporami) – gdy warunki żywieniowe bakterii są niekorzystne i brakuje węgla lub azotu niezbędnych do procesu rozmnażania. Gdy warunki zmienią się na korzystne, następuje powrót do normalnych funkcji życiowych.
Właściwości endospor:
- znoszą ogrzewanie powyżej 1000C
- odporne nawet na zamrażanie dzięki grubym ścianom i małej zawartości wody
- bardzo odporne na promieniowanie ultrafioletowe i jonizujące
- przeżywają pasteryzację i giną dopiero przy sterylizacji (chemicznej, termicznej lub radiacyjnej).