Do rodzaju Clostridium zalicza się wiele gatunków drobnoustrojów ponad 90, ale około 20 ma znaczenie w medycynie ludzkiej i weterynaryjnej. To beztlenowe, o różnych rozmiarach Gram-dodatnie laseczki
Przetrwalniki są ciepło oporne, owalne lub okrągłe i umiejscowione centralnie, terminalnie (kształt rakiety tenisowej) lub subterminalnie.
Większość gatunków jest urzęsiona (wyjątkiem jest C. perfringens).
Wytwarzają wiele toksyn. Ruchliwe, nieliczne wytwarzają otoczki.
Naturalnym środowiskiem tych bakterii jest:
– gleba
– zwierzęcy i ludzki układ pokarmowy.
Wiele gatunków to niepatogenne saprofity (rozkładają celulozę i pektyny).
W pewnych warunkach kilka gatunków, może stać się przyczyną:
– zgorzeli gazowej,
– tężca,
– botulizmu
– rzekomo błoniastego zapalenia jelita.
Występuje w:
– narządach rodnych kobiet,
– przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt, zarówno domowych i wolnożyjących
Czasem trudno jest jednoznacznie ustalić czy jest patogenem, symbiontem czy komensalem.
Przetrwalniki tej laseczki występują w:
– glebie ( obecność stwierdzona w 100% próbek gleby),
– ściekach,
– zbiornikach wodnych
Obok bakterii z grupy coli typu kałowego świadczą o zanieczyszczeniu wody odchodami ludzkimi i zwierzęcymi.
Laseczki C. perfringens są przyczyną:
– zakażenia skóry i tkanki podskórnej,
– zatruć pokarmowych.
Zakażenia skóry i tkanki podskórnej mogą wystąpić w wyniku:
– egzogennego skażenia rany (np. z wody, gleby lub ścieków)
– skażenia endogennego (jako następstwo zabiegów chirurgicznych lub urazów jamy brzusznej, w których doszło do skażenia tkanek kałem lub wydzielinami dróg rodnych.
Zatrucia pokarmowe są zwykle spowodowane przez spożycie produktów mięsnych, sosów, gulaszu i zup przygotowanych na mięsie, skażonych przez spory C. perfringens typu A.
Przetrwalniki wytrzymują procesy obróbki cieplnej potraw (gotowanie, pieczenie, duszenie), ale zaczynają się rozwijać jeśli potrawy są przetrzymywane w temperaturze pokojowej przez kilka godzin. Optymalna temp. namnażania w produktach mięsnych wynosi 43-370C.