Salmonella Typhi wywołuje dur brzuszny (typhus abdominalis), ostrą chorobą zakaźną, która charakteryzuje się różnorodnością objawów (gorączka, ból brzucha, krańcowe wyczerpanie) i groźnymi powikłaniami.
Mimo, że choroba występuje na całym świecie do za-każenia dochodzi częściej w miejscach o niskim lub niedostatecznym poziomie sanitarno-higienicznym. W Polsce notuje się od 2 do 25 przypadków zachorowań rocznie, najczęściej po powrocie z rejonów endemicznych (Azja Południowo-Wschodnia, Afryka, Ameryka Środkowa i Południowa.
Rezerwuarem zarazka oraz źródłem zakażenia może być jedynie chory człowiek, ozdrowieniec lub nosiciel. Zarazki są wydalane w kale, moczu oraz wymiocinach. Drogi szerzenia:
- woda – zakażone źródło zaopatrzenia w wodę,
- żywność i mleko (mleko oraz mleko w proszku są doskonałym środowiskiem dla bakterii),
- owady (muchy) są przenosicielami pałeczek duru z kału na żywność,
- kontakt z chorym lub nosicielem.
Nosicielstwo może być pochorobowe (do 3 miesięcy po ozdrowieniu) i nosicielstwo stałe utrzymujące się przez całe życie. Nosicielem może być także osobnik zdrowy, bez objawów choroby i wówczas stanowi największe zagrożenie dla otoczenia. Okres wylęgania choroby 10-14 dni, rzadziej 7-28. Choroba przebiega w trzech etapach.
- okres wylęgania (objawy pseudogrypowe),
- okres narastania objawów ( temp 39-400C, ból głowy, mięśni, odurzenie do utraty świadomości, ból i wzdęcie brzucha, powiększona wątroba i śledziona),
- okres pełnego rozwoju choroby ( zapalenie oskrzeli towarzyszące chorobie, wy-sypka – bladoróżowe plamki na skórze brzucha i klatki piersiowej, biegunki),
- okres ozdrowienia (ustępuje biegunka i zaburzenia świadomości).Powikłania:
- krwawienia jelitowe, perforacja, owrzodzenie jelit,
- odoskrzelowe zapalenie płuc,
- zakrzepowe zapalenie żył,
- zapalenie pęcherzyka żółciowego,
- inne powikłania (zapalenie kości, szpiku, nerek, mięśnia sercowego lub opon mózgowo – rdzeniowych.
Pałeczki Salmonella Typhi są wrażliwe na działanie środków dezynfekujących, promieni słonecznych oraz wysokiej temperatury ( giną po 20 min w temp. 600C), dobrze znoszą niską temperaturę oraz wysuszenie. Szczepienia łagodzą przebieg choroby ale nie chronią w pełni przed zachorowaniem.
Dury rzekome
Dury rzekome wywołane są pałeczkami Salmonella enterica Paratyphi A, B i C. Najbardziej rozpowszechniony jest dur rzekomy B (w Europie i na świecie), A w Azji, C na Bliskim Wschodzie. Rezerwuarem zarazka jest człowiek, ale źródłem zakażenia może być i człowiek i zarażone zwierzę (bydło domowe, świnie, kury, kaczki, gryzonie a nawet psy, małpy i ryby). Do zakażenia człowieka dochodzi po spożyciu żywności pochodzenia zwierzęcego ( mięso z dodatkiem surowych jaj, surowe mleko). Zwierzęta zakażają się wydalinami chorych ludzi, ozdrowieńców lub nosicieli. Przebieg choroby, objawy kliniczne są podobne jak w durze brzusznym, ale przebieg choroby jest trochę łagodniejszy i powikłania w postaci owrzodzenia jelit nie są tak liczne i głębokie . Szczepienia są mało skuteczne.