Owocówka jabłkóweczka (Cydia pomonella syn. Carpocapsa pomonella, Laspeyresia pomonella) – motyl z rodziny zwójkowatych, którego gąsienice są groźnymi szkodnikami jabłoni i grusz.
Może także żerować na pigwie, orzechu włoskim, głogu, moreli, brzoskwini i czereśni. Szeroko rozpowszechniona w Europie, została także zawleczona do Ameryki Północnej.
Owady dorosłe to motyle o przednich skrzydłach brunatnopopielatych z kilkoma złocistymi paskami, określanymi jako lusterka i tylnych skrzydłach oliwkowo-popielatych. Samice maja rozpiętość skrzydeł 20 mm, a samce 16 mm. Jaja są prawie okrągłe, zaostrzone na końcu, tuż po złożeniu perłowe, opalizujące. Brązowe poczwarki kryją się w zagłębieniach kory. Larwy mają początkowo żółto-kremową barwę, później są różowawe, ponadto u starszych gąsienic na ciele widoczne są szare brodawki. Poczwarka ma około 12 mm długości, jest brązowa, ukryta pod korą drzewa.
Szkodliwość. Biało-różowe gąsienice o długości ok. 15 mm wgryzają się do środka owoców, wygryzając miąższ i powodując przedwczesne ich opadanie.
Jest to jeden z najgroźniejszych szkodników, gdyż potrafi doszczętnie zalarwić wszystkie owoce w sadzie w bardzo krótkim czasie.
W czerwcu gąsienice wgryzają się do owoców i drążą tunel sięgający aż do gniazda nasiennego, z którego wyjadają nasiona. Z otworu wejściowego wysuwają się na zewnątrz brunatne odchody połączone przędzą. Uszkodzone zawiązki opadają na ziemię już w lipcu. Natomiast mniej liczne gąsienice drugiego pokolenia owocówki jabłkóweczki żerują w dojrzewających owocach, które opadają we wrześniu. W ostatnich latach zwiększyła się liczebność populacji owocówki jabłkóweczki. Związane jest to z występowaniem korzystnych warunków dla rozwoju tego szkodnika.
Cykl rozwojowy owocówki jabłkóweczki.
W warunkach Polski występują najczęściej dwa pokolenia szkodnika. Zimują chronione oprzędem pod korą i w jej spękaniach, na podporach drzew i rusztowaniach niekiedy również w skrzynkach w przechowalni. Gąsienice przepoczwarczają się w kwietniu. Pierwsze motyle zaczynają wylatywać od przełomu kwietnia i maja i na początku maja. Gdy wiosna jest chłodna wyloty motyli opóźniają się. Motyle latają po zmierzchu, najintensywniej w ciepłe noce (powyżej 15°C).
Samice zaczynają składać jaja już w 2-3 dni po wylocie. Jaja są składane na liściach i powierzchni zawiązków. Czas jaki upływa od złożenia jaj do wylęgu gąsienic jest różny i zależy przede wszystkim od temperatury. W optymalnych warunkach gąsienice wylęgają się już po 6 dniach, przeciętnie po 8-12 dni, gdy przebieg pogody jest wyjątkowo niekorzystny może to trwać nawet 20 dni. Na 1-2 dni przed wylęgiem poprzez osłonkę jaja widać mały czarny punkt – jest to głowa larwy. Jest to tzw. stadium czarnej główki – optymalny termin zastosowania Carpovirusine Super.
Gąsienice po wylęgu w ciągu kilku – kilkunastu godzin wgryzają się do zawiązków gdzie przechodzą dalszy rozwój. Żerowanie gąsienic w zawiązkach trwa zwykle 4 – 5 tygodni.
Po opuszczeniu zawiązków część gąsienic przepoczwarcza się dając początek motylom II pokolenia, te które zakończyły rozwój później poszukują kryjówek zimowych i przepoczwarczają się dopiero w kolejnym roku.
Motyle II pokolenia pojawiają się w drugiej połowie lipca i pierwszej połowie sierpnia. W niektórych latach motyle latają i składają jaja jeszcze w połowie września.
Gąsienice II pokolenia żerują w owocach a powodowane przez nie szkody są często bardziej istotne niż uszkodzenia wywołane żerowaniem gąsienic I pokolenia. Po zakończeniu żerowania gąsienice poszukują kryjówek zimowych.
Terminy wylotów motyli obu pokoleń zmieniają się w kolejnych latach a dynamika lotów może być różna nawet w nieodległych od siebie sadach dlatego niezwykle ważne jest systematyczne monitorowanie lotów szkodnika za pomocą pułapek feromonowych najlepiej umieszczonych we własnym sadzie.