Escherichia coli

Bakterie z gatunku Escherichia coli (pałeczka okrężnicy) występują w przewodzie pokarmowym ludzi i zwierząt. Nazwa bakterii pochodzi od nazwiska jej odkrywcy, austriackiego bakteriologa Theodora Eschericha, który w 1866 roku powiązał infekcje układu moczowego z patogennym działaniem tych bakterii.

Odgrywają bardzo ważną rolę w rozkładzie pokarmu (polisacharydy) i syntezie witamin z grupy B, K i C. Ponieważ bakterie są stale obecne w jelicie grubym człowieka i zwierząt, wraz odchodami dostają się do gleby i wody. Stąd też, bakterie stanowią wskaźnik zanieczyszczenia wody i żywności odchodami, tzw. miano Coli. W badaniu wody pitnej, w 100 ml nie może znajdować się ani jedna bakteria E. coli typu kałowego, Wody powierzchniowe dozwolone są do kąpieli nie mogą zawierać więcej niż 100 (odnaleźć badanie wody).

Rosną w warunkach tlenowych i beztlenowych. Zaliczane są do bakterii hetero-troficznych. Optymalna temperatura wzrostu 7 – 45 0C. Tolerują środowisko pH w granicach 4,7 – 9,5, ich optimum wynosi od 5,2 – 8,4.

Są wrażliwe na wysokie temperatury. Giną przy 600C w ciągu 20 min. Natomiast w warunkach chłodniczych ok. 00 mogą przebywać w wodzie do kilku miesięcy, a w kale nawet do roku.

Wpływ bakteriobójczego promieniowania ultrafioletowego zależy od czasu, natężenia oraz długości fal. Najsilniejsze właściwości bakteriobójcze wykazują fale o długości od około 230 nm do 275 nm.

Oprócz szczepów E. coli będących komensalami, są również szczepy patogenne, które powodują zatrucia pokarmowe i ciężkie biegunki u niemowląt i ludzi dorosłych.

Szczepy chorobotwórcze E. coli zaliczane są obecnie do 6 kategorii:

1.Enteropatogenne E. coli (EPEC)
2.Enterotoksyczne E. coli (ETEC)
3.Enteroinwazyjne E. coli (EIEC)
4.Enterokrwotoczne E. coli (EHEC)
5.Enteroagregacyjne E. coli (EAEC)
6.Adherencyjne E. coli (DAEC)

Szczególnie ciężkie objawy powoduje szczep E. coli O157:H7 (ze względu na produkcję groźnej toksyny SLT), należący do serotypu EHEC. Głównym rezerwuarem bakterii są zwierzęta domowe, a zwłaszcza bydło, u których jest składnikiem normalnej flory jelitowej. Źródłem zachorowań jest żywność zanieczyszczona tymi pałeczkami. Grupa ta została zidentyfikowana w 1982 roku na terenie USA, gdzie doszło do masowych zakażeń pokarmowych u ludzi po spożyciu nie-dopieczonych hamburgerów.

Szczep ten jest czynnikiem etiologicznym trzech jednostek chorobowych o poważnym przebiegu.

  • Krwotocznego zapalenia jelita grubego (HC),
  • Zespołu hemolityczno – mocznicowego (HUS),
  • Małopłytkowej plamicy zakrzepowej (TTP).

Toksyny produkowane przez szczep tych bakterii oprócz krwawienia z żołądka, mogą wywołać mikrozakrzepy w nerkach, jelicie grubym, sercu, trzustce, nadnerczach i mózgu. W mózgu zakrzepy u znacznego odsetka chorych 30% w krótkim czasie prowadzą do śmierci.

Jeśli bakterie przedostaną się do układu moczowego mogą być przyczyną zakażeń dróg moczowych, nerek i są odpowiedzialne za 90% infekcji u młodych kobiet. Jeśli mechanizmy obronne gospodarza są niewystarczające, wówczas  E. coli może przedostać się do krwi i wywołać posocznicę.

Obecność bakterii Escherichia coli w produktach pasteryzowanych, wskazuje na zanieczyszczenie wtórne, z zanieczyszczonej wody lub brudnych rąk.